Nghệ sỹ và kỷ niệm làm phim Điện Biên
 

Đó đều là những phim với nhiều đại cảnh hoành tráng với những cảnh quay công phu, tốn nhiều công, sức, tiền bạc và thậm chí, kể cả máu. Tất cả các nghệ sỹ tham gia bộ phim đều đã cống hiến hết sức mình với mục đích tái hiện lại cuộc chiến mang tầm cỡ lịch sử của dân tộc và trong họ, nó đều để lại những dư vị ngọt ngào khi nhớ lại…

Đạo diễn, NSND Khắc Lợi – Phó quay phim Việt Nam trên đường thắng lợi

Năm 1954, tôi tham gia đoàn phim Việt Nam trên đường thắng lợi của đạo diễn Roman Karmen với tư cách phó quay cho quay phim chính Mukhin người Liên Xô, đạo diễn Khắc Lợi nhớ lại. Vừa xong chiến dịch Điện Biên nhưng nhóm làm phim vẫn không khác những người quay phim trong chiến trường bom rơi đạn lửa là mấy bởi bom mìn vẫn còn nhiều như “lá tre”. Vất vả, đầy ắp kỷ niệm, nhiệt huyết và cả máu đã đổ khi làm bộ phim này.

Ngoài cố đạo diễn Nguyễn Thụ dập nát bàn chân khi dẫm phải mìn thì trong cảnh quay bộ đội kéo pháo ở Điện Biên, để cho chân thực, một số người lính được bố trí nấp sau bụi cây ném thủ pháo ra để tạo khói lửa bom đạn. Mấy lần quay chưa đạt bởi chưa đốt dây cháy chậm đã vội ném khiến thủ pháo không nổ nên người đội trưởng đã thế chân đồng đội. Nhưng vì nóng vội, anh để dây cháy chậm quá ngắn, nên khi vừa ném, thủ pháo đã nổ tung khiến anh bị thương nặng. “Đây là chuyện buồn khiến tôi nhớ mãi bởi anh ấy đã đi qua chiến dịch thành công, không thương tích, vậy mà trong tình huống tái hiện lại, anh lại bị thương vì nó”, đạo diễn Khắc Lợi chia sẻ. Sau này, khi ông sang Liên Xô học, được gặp lại đạo diễn Roman Karmen và các nhà quay phim, ngoài chuyện cũ ôn lại, ông cũng được đọc cuốn hồi ký của Roman Karmen về chuyến làm phim năm ấy. Dư vị đó vẫn ngọt ngào trong ông tới tận giờ, khi nhớ lại…
 

Đạo diễn, NSƯT Quốc Trọng – Phó đạo diễn phim Hoa ban đỏ

Làm phó đạo diễn cho cố đạo diễn Bạch Diệp trong phim Hoa ban đỏ, có cảnh vẫn làm tôi kinh hãi khi nghĩ đến. Đó là cảnh dân công hành quân qua một chiếc cầu cao vút, cheo leo. Bà con dân bản được huy động rất đông, người chen nhau trên chiếc cầu cao khoảng 30m mà còn khoác đạo cụ gùi gánh. Có một diễn viên bị ngã lao thẳng từ trên cầu xuống dưới mà trời thương lại không làm sao, chỉ ngã vào bụi cây và bị rạn xương chứ không chết.

Lần quay đêm, bắn đạn thật cũng là một ngày đáng sợ. Đoàn phim ra một khu quân sự riêng để bắn đạn pháo cối 82 li. Vừa bắn xong loạt thứ nhất thì anh chỉ huy phất cờ đỏ ra hiệu phải dừng lại, ra lệnh giải tán toàn bộ đoàn phim ra khỏi khu vực cách 100m vì anh phát hiện ra khẩu cối đầu tiên gần nhất với máy quay đạn không nổ. Để lấy quả đạn cối ấy ra, nếu không biết cách hoặc không cẩn thận thì cả khẩu đội sẽ “đi” sạch và thậm chí, gây tử vong trong vòng bán kính 100m. Cả đoàn sợ xanh mặt và cuối cùng, mất 1h30 phút sau, các chiến sĩ mới lấy được quả đạn không nổ đó ra.


 

NSƯT Quốc Trọng cùng đoàn làm phim Hoa ban đỏ

Tôi cũng từng đi làm trợ lý cho phim Điện Biên Phủ. Có một cảnh tôi nhớ mãi là cảnh quay trong một trận đánh buổi đêm. Quay đêm nên không nhìn thấy máy móc và đường, lẽ ra là đạo diễn hô cắt cảnh, dừng đánh thì một cậu lính không nghe vẫn tiếp tục xông lên nên bị trúng quả nổ, phải cưa mất chân…

NSND Thế Anh – vai ông Cọp trong phim Điện Biên Phủ

Tôi được mời từ Sài Gòn ra Hà Nội thử vai khi bộ phim [B][I]Điện Biên Phủ[/I][/B] cần diễn viên biết nói tiếng Pháp để vào vai ông Cọp – một chủ buôn người Hoa buôn bán trục lợi trong cuộc chiến. Khách sạn ở Tây Hồ hôm đó có mặt đạo diễn Pierre Schoendoerffer cùng hai phó đạo diễn. Vòng đầu tiên cô thư ký đưa cho tôi kịch bản và bảo tôi thử đọc xem có được không. Tôi qua được vòng này dễ dàng vì từng học trường Pháp và có gia đình sống ở Pháp. Vòng hai họ cho tôi diễn thử nhưng đặt 3 máy quay quay như thật. Điều khó ở vai ông Cọp là không có di chuyển, ông ta chỉ ngồi ở bàn làm việc và đối thoại nên phải diễn tâm trạng nhiều. Khi tôi diễn xong khoảng hai tiếng đồng hồ thì hai phó đạo diễn tới nói “Tuyệt vời, anh làm rất tốt, nói tiếng Pháp rất chuẩn” và đưa kịch bản cho tôi. Nhưng khi tôi vừa đi ra thì đạo diễn chạy theo, nói rằng ông vẫn thấy nhân vật không ăn khớp với tôi, muốn thêm một tuần suy nghĩ và lấy lại kịch bản. Khi đó, tôi là diễn viên nổi tiếng của Việt Nam mà bị đòi lại kịch bản thì cũng thấy tự ái. Sau một tuần tôi chuẩn bị về lại Sài Gòn thì nhận được giấy mời lên xưởng phim làm việc.

Ấn tượng đặc biệt của tôi là sự chuyên nghiệp. Khi tôi đến, đạo diễn thay đổi hoàn toàn thái độ. Ông nói trước ông thuê tôi nhưng giờ tôi là chủ vai diễn, ông cần tôi chuyển tải nội dung câu chuyện đến với khán giả. Tôi được đoàn phim chăm sóc rất chu đáo, không phải họ nịnh mình mà họ chăm sóc cho nhân vật của họ. Sáng sáng, có cấp dưỡng hỏi tôi hôm nay muốn ăn gì để phục vụ khi quay phim. Xưởng hóa trang của họ cũng khiến tôi choáng váng với rất nhiều bộ đồ được chuyển từ Pháp sang. Có một họa sĩ hóa trang và một họa sĩ phục trang, luôn đưa tôi thử quẩn áo để chọn ra những bộ ưng ý nhất. Họ rất sợ đạo diễn không vừa lòng. Cô phục trang này sau bị đạo diễn đuổi về nước chỉ vì đã không để ý, là phẳng hết quần áo của buổi quay cảnh dưới hầm. Cô đã khóc rất nhiều nhưng ông vẫn không đổi ý. Điều tôi nhớ nữa là đạo diễn nói với tôi rằng, ông muốn tất cả mọi người của đoàn phim không được thờ ơ với bộ phim và cuộc chiến này và lý do ông làm bộ phim để người dân Pháp nhớ rằng, họ đã làm một điều sai lầm là động đến một dân tộc anh hùng như Việt Nam.



 

NSND Thế Anh trong tạo hình ông Cọp

Diễn viên, NSƯT Công Lý – vai Được trong phim Hoa ban đỏ

Tôi tham gia phim Hoa ban đỏ khi mới 20 tuổi. Là bộ phim điện ảnh đầu tay, lên hình có chút xíu nhưng phải đi theo đoàn cả tháng trời, nằm dầm dề ở sân bay dã chiến Hòa Lạc. Mới ra Tết, rét kinh khủng mà sinh hoạt tắm giặt chỉ có bể nước lạnh dùng chung. Cứ đi quay về, người đầy bùn đất là tất cả cùng nhau vục nước lạnh tắm. Sau đó, tranh nhau một buồng khuất gió nhất để tráng người, thay quần áo.



Cảnh tôi nhớ nhất là tôi và Trung Hiếu phải quay cảnh bắn tỉa có bố trí kíp nổ trước mặt. Hai chiến sĩ trẻ ở chiến hào bắn tỉa lên thì bên Pháp bắn lại, kíp nổ ở ngay trước mặt bắn tung đất cát lên đúng ngang tầm mắt. Khi ấy chúng tôi là hai sinh viên trẻ còn mới đang học trong trường, không có kinh nghiệm gì và không biết làm sao để an toàn. Lần đầu tiên đóng phim chiến tranh rất hào hứng nên cứ giơ hết cả mặt ra để hứng bùn đất, về đau hết cả mắt nhưng vẫn sung sướng kể cho các bạn trong lớp rằng, đã được tham gia bộ phim hoành tráng như thế. Chúng tôi còn vô tư nghịch ngợm đến nỗi khi được phát cho khẩu súng có thể bắn được, tất nhiên là đạn mã tử thôi, hai đứa ăn trộm đạn ở trong hộp đạo cụ, bốc được mấy viên đạn thế là lắp vào súng và đi ra hào bắn nhau loạn xạ, bị chủ nhiệm phát hiện mắng cho một trận…

Thúy Phương (Nguồn TGĐA)